Continuamos a nosa visita desde onde a deixaramos, na Meda, subimos polo camiño até a Batería. Esta edificación militar foi construída a finais dos anos 30, concretamente no 1936, e estivo operativa ate os anos 60, denominábase Batería de Artillería J3 Monteferro. No 1938 houbo un campo de traballo de presos que se encargou de facer a estrada que sobe até o Monumento á Mariña, o campo de tiro e as instalacións da Batería.
Hoxe achégome a Monteferro, a xunto de Sito para que me ensine e acompañe polos camiños desta bela paraxe.
Sito xa pasa dos 70 anos, sempre viviu en Panxón, primeiro na Madorra, onde estaba a casa paterna,”O Cascón”, e logo na Xermaña. A súa familia, a dos Valentíns, é unha das que mais terras posuía nesta parroquia, e grazas a el puiden recoller unha gran cantidade de toponimia neste monte. Cando comezamos a entrevista, deume nomes dende a Praia de Caranguexo ate Monte Lourido, pedra por pedra. Así que decidimos ir polo monte adiante para situalos nomes xusto enriba do lugar que ocupan.
No día de hoxe achégome até A Cansadoura, preto das “Casas Baratas”, vivendas sociais que se fixeron para os mariñeiros. As vistas son espectaculares, vese Monteferro, o areal de Patos, as illas Cíes, a costa do Morrazo…
Nesta praia da Cansadoura, apañábanse moreas de argazo, debido á enseada varaban moitas algas nelas. O nome venlle dado porque cando se ía recoller o argazo, os carros e bois que se achegaban á praia para levar o produto á casa enterrábanse, e custaba moito mais sacalos de alí, cansábaste moito.
Entre os anos 2009 e 2010 cun importante esforzo económico da Comunidade de Montes Veciñais de Saiáns, levouse a cabo unha limpeza e musealización do espazo arqueolóxico, etnográfico e ecolóxico do Alto da Medoña no barrio de Estea. Proxecto que estivo coordinado pola sección de Arqueoloxía do Instituto de Estudos Miñoranos e que abrangueu a posta en valor neste alto e arredores dun castro cunhas potentes defensas, catro muíños de auga con levadas e presas, pozas de regar, mina de auga, fonte e muíños naviculares de soporte fixo. A intervención coordinada polos arqueólogos Xosé Lois Vilar e Eduardo Méndez Quintas permitiu que todo o conxunto quedara limpo de mato, con vexetación de frondosas e uns carteis explicativos dos distintos elementos de interese.
Agrupamos os topónimos nas seguintes tipoloxías principais: – Topónimos asociados a poboacións e vías de comunicación. Inclúe os lugares ou casais (pequenos núcleos de poboación orixinais, que dominaban o espazo agrícola); elementos da cultura material, como igrexas e petos de …
A recollida da toponimia da parroquia de Candeán foi impulsada polo Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Vigo e pola Comunidade de Montes Veciñais en Mancomún de Candeán. O traballo foi realizado polo técnico de campo Afonso Salvador Rodríguez González. O ámbito territorial obxecto de estudo foi a parroquia viguesa de Candeán, localizada na área periurbana de Vigo pero que aínda conserva nalgúns dos seus núcleos unha estrutura territorial de tipo rural.
{jathumbnail off}
Hoxe achégome ao Porto de Panxón, teño que localizar a un informante, Anastasio. O meu primeiro impulso é ir ao Refuxio do Pescador a ver se atopo alí este home, ao chegar falo con Tavo, dime que me vaia ata as pistas de tenis, que seguro que o atopo por alí. Vou camiñando ata este lugar, noutro tempo cuberto por dunas. Pregúntolles aos camiñantes, pero non o viron, volvo para o Porto.
Unha vez feito o baleirado de datos do amillaramento e da súa posterior clasificación, vou comezar o traballo de campo.
Para facer isto, en primeiro lugar teño que situar Panxón no mapa para delimitar o terreo que quero estudar. Neste tema bótame unha man Anxo Rodríguez, ensíname a facer as buscas dos mapas, mediante a cartografía online da páxina do catastro e a través do visor CMATI da Xunta de Galicia.
Unha vez feita a recollida da toponimia que aparecía no Catastro do Marqués de Ensenada, continúo coas pescudas.
Agora é necesario acudir a outras fontes documentais, neste caso revisarei os libros de amillaramento para ver se atopo topónimos novos.
O amillaramento é unha serie documental manuscrita que contén unha relación nominal alfabética dos contribuíntes dun municipio, indicando as súas propiedades urbanas, rústicas e gandeiras, e o líquido impoñible de acordo coa súa valoración, facendo unha descrición dos terreos, se son cultivos e de que tipo, se son montes, baldíos, etc.
O IEM vén de firmar un convenio de colaboración co IES Primeiro de Marzo para a realización da formación en centros de traballo co alumnado de FP. Neste primeiro ano de colaboración, o meu labor como persoal de prácticas consiste en pór en marcha o seguinte proxecto: “A recollida da toponimia da parroquia de San Xoán de Panxón” xunto con “actividades socioculturais” que potencien e afiancen nos usuarios a necesidade de coñecer e pór en valor o patrimonio cultural, inmaterial e paisaxístico da súa contorna dunha forma lúdica e participativa.